Dhugaa mirkaneessu

Gafa Amajji 11, 2023 Fuulli feesbuukii akka Ambaasadar Misgaanuu Areegaan minesteera Hajaa biyyaa alaa Itoophiya ta’anii Mummicha ministeeraa Abiy Ahimadiin muddamaan jedhu gadhiifame ture.

Poostiin feesbuukii kana akka Haaja biyya alaa obbo Dammaqaa mokonniin bakka bu’anitti gabaasa. Fuulli feesbuukii kun hordoftoota kuma kudha sadii ol qaba. Poostii isaa kunis namoota hedduu qaqabuu danda’aa.

Akka HaqCheck qoratteti Ambaasadar Misgaanuu Areegaan itti anna dammee addaa Hajaa biyya alaa ta’anii muddamman malee ministeeraa Haaja biyya alaa Itoophiya ta’anii hin muddammiine.

Ergaa Mummicha ministeeraa Abiy Ahimad gara angootti dhufaanii booda, jijjiran angoo safiisaan ta’a jira.

Yeroo Abiy Ahimad gara angooti dhufaanii bara 2018, Obbo Warqinaa Gabayyoo, hajaa biyyaa alaa Itoophiya turan, kan amma seekiretarayiiti Inteergoovermentaal awutoriyitti diiveloopimentii hojjata jiran.

Peerizidaantii mootuumaa naannoo Amaaraa kan duraanii kan turan, Obbo Geeduu Andaargachaaw bara 2019 Hajaa biyya alaa Itoophiya ta’un bakka Obbo Warqinaa Gabayyoo bakkaa bu’ani turan.

Yeroo Waraanii mootuumaa Itoophiyaa fi Waraana Adda Bilisaa Baasa Tigiraayii jidduutti, bara November 2020 muddateetti, muummichi Ministeeraa Abiy Ahimad Obbo Dammaqa Mokonniin haaja biyya alaa Itoophiya godhuun muddee ture.

Gafa Amajji 11, 2023 jedhu Ministirii dhimmoota alaa Itoophiya oduu haaraa fuulla feesbuukii isaanii irraa akka muummichi ministeeraa Itoophiyaa Abiy Ahimad Ambaasadar Misgaanuu Areegaattin itti-aanaa hajaa biyya alaa Itoophiya godhuun muddanitti ibsa, Muddaamnii isaanii kun immoo Amajji 10 irraa eegalee hojii irraa akka oluus ni ibsaa.

Yaadni muummichi ministeeraa Abiy Ahimad Obbo Misgaanuu Areegaattin bakka Dammaqaa Mokooniin bakka buusan jedhu feesbuukii irrattii kan tamsa’e haala kanaan wal-qabattee dha.

Poostii feesbuukii kun yeroo booda sirressaame akka Ambaasadarii duraanii akka itti-aanaa Haaja biyya alaa Itoophiya ta’anii muddammanitti ibsa.

Haata’u malee, akka HaqCheck qoratteti oddeeffannoon Ambaasadar Misgaanuu Areegaan akka hajaa biyya alaa Itoophiyatti ta’anii muddammanii jedhu soba akka ta’e mirkanneesserra. Akkasuumas Obbo Misgaanuu Areegaan itti-aanaa ministeeraa dammee addaa hajaa biyya alaa Itoophiya ta’anii muddammanirru.

Akkaa beeksisi ministirii dhimoota alaa Itoophiya ibsuuti hogganan duraanii Itiyoo-Injiineering fi Ambaasadaraa duraanii Kaataar fi Yunaaytiid Araab Immeritessi akka ministeeraa itti-aanaa yookaan addaa hajaa biyyaa alaa Itoophiya ta’anii muddammanirru.Kanaafu, akka HaqCheck qoratteti poostiin kun soba dha.

Gafa Amajji 9, 2023, fuulli tiwiiterrii akka qabeenyi naannoo Tigraay akka loltoota mootummaa Eritiriyaattin samametti suuraa fayyadamun poostii godhe ture.

Poostii tiwiiterrii kun immoo dirree soshal miidiyaa kana irratti yeroo 75 ol qodamerra. Akkasuumas, namoota kuma lama ol ta’aniin dirree soshal miidiyaa kana irratti ilaalamerra.

Haa ta’u iyyuu malee, HaqCheck akka qoratteti suuraan raabsame fi fayyadamamme soba fi kan ture ta’u isaa mirkanneesserra. Suuraan kun yeroo jalqabaaf kan feesbuukii irratti maxxanfame gafa Ebla 21, 2022.

Wal-dhabdee yeroo muraasa booda, mootummaa feederaalaa itoophiya fi Waraana Adda Bilisaa Baasa Tigraay jidduutti gafa sadaasa 4, 2022, waraanii jalqabee ture.

Humnii waloo, loltoota Eritiriyaa fi Waraana naannoo Amaaraa dabalatte, humna Adda Bilisaa Baasa Tigraay irratti duulaa baleesu adeemsisan turan.

Gareen Waraana gaggeessan laman, yeroo waraana waggaa lama keessatti ajjechaa lammiiwwan nagaa fi samichaa qabeenya gochuu isaanii gabaafamerra.

Wal-waraansii waggoota lamaf gaggeeffama ture kun walli galtee nagaa wallin malteessaniin nagaan golabamerra. Walli galteen kun gafaa sadaasa, 2022 kan rawwatame dha.

Ergaa walli galtee nagaa piritooriyaa, biyya Afriikaa kibbaatti ta’een, waraanii garee laman jidduu ture dhabaterraa.

Walli-galteen mootuumaa Itoophiyaa fi Waraana Adda Bilisaa Baasa Tigiraayii jidduutti ta’e akka akkekutti, hidhannoo hiiku Waraana gurgudda kan raawwatamuu yeroo loltoonii mootummaa Eritiriyaa fi kan Waraana rayyaa ittisaa itoophiya hin tanee naannoo Tigraay gadhiisanii yeroo bahanii dha jedha.

Dhumaa baatii kanaa irratti, Loltoonii Eritiriyaa akka Tigraay gadhiisanii baha jiranitti gabaafamaa jira.

Ammas, gutummaan guututti loltoonii Eritiryaa fi loltoota rayyaa ittisa Itoophiyaan alaa jiran guutummaan guutuutti bahu isaanii naannoo Tigraay irra waanti mirkanessuu hin jiruu.

Gafa Amajji 9, 2023, poostii tiwiiterrii akka loltoonii mootummaa Eritiriyaa qabeenya naannoo Tigiraayii irra akka samanitti gabaase ture. Suuraan samamuu Tigraay agarsiisuf fayyadamamme kun immoo akka konkolaataan meesha maal akka ta’e otto addan hin bahiin battanii deeman agarsiisa.

Haa ta’u iyyuu malee, akka HaqCheck qoratteti suuraan raabsame fi samichaa jedhamuu kun soba dha.

Suuraan kun kan ture fi kan maxxanfame yeroo jalqabaaf gafa Ebla 21, 2022, dirree feesbuukii irrattii akka ta’e hubatamerra. Yeroo maxxanfame kanaatti akka qabeenyi naannoo humerraa irraa gara gondaarriti godhame akkeka.

Kanaafu, akka HaqCheck qoratteti suuraan raabsame kun soba ta’u isaa mirkanneesserraa.

Fuulli feesbuukii hordoftoota kuma torbaa ol qabu gafa mudde 5, 2022, suuraa fayyadamun akka sabni Amaaraa yeroo dhiyoo kanaatti, Oromiyaa keessatti ajjeefamani poostii godherra.

Suuraan gadhiifame kun immoo akka duguuggaan sanyummaa saba Amaaraa Oromiyaa keessatti ta’a jiru himataa.

Yeroo barruun kun katabamuutti, maxxansii feesbuukii kanaa Yeroo 39 ol tamsa’erra.

Haa ta’u iyyuu malee, akka HaqCheck qoratteti, suuraan raabsame kun akka waanta jedhamuu hin mirkaneessine hubatterra. Kanaafu, poostii kun soba ta’u isaa mirkanneesserra.

Yeroo dhiyoo asitti wal-itti bu’insa saba naannoo Oromiyaa keessatti irraa deddeebi’ee umamaa ture, keessuma naannoo wallaggaatti. Waraanii mootuumaa Itoophiyaa fi Waraana Bilisuummaa Oromoo jidduutti, kan mootuumaan feederaalaa itoophiya Shanee jedhe waamu jidduutti haala jabaa ta’en ta’a jira.

Namoonnii nagaa hedduu ajjeefamani jiru. Lammiiwwan nagaa Saba Amhaaraa fi Oromoo ta’an Adeemsa Waraana kanaan ajjeefamanirru. Akka gabaasalee garagaraatii akka sabni Amaaraa buqqa’ee fi Waraanaan addaatti baayyee miidhametti gabaafama.

Ajjechaa kanaa immoo mootuumaan feederaalaa itoophiya akka gartuu shanee jedhe yaamu akka raawwatetti himataa. Gareen Waraana Bilisuummaa Oromoo of jedhe waamu immoo akka mootuumaan itoophiya raawwatetti himataa.

Yeroo dhiyootti akka ajjechaan jumulaa fi rakkoo nageenya zoonii wallaggaa baha keessatti, wal-waraansa gartuule mit-mootuummaa laman jidduutti ummametti gabaafamerra.

Suuraan akka sabni Amaaraa ajjeeffametti poostii ta’ee kun haala kanaan wal-qabattee kan maddee dha.

Akka HaqCheck qoratteti suuraan raabsame kun dhugaa ta’us garuu kan ture fi kan gafa Hagayyaa 2020 kan maxxanfame dha.

Suuraan kum jalqabaa kan maxxanfame weeb-sayitti irrattii dha. Maxxansa kanaa irratti akka loltoonii Suummaalee lama ajjeefamanitti kan akkeku dha. Sababiin ajjechaa kanaa immoo gudeeda daa’ima dhiira waggaa kudhanii irran geessisaniin, taaten kun kan rawwatame magaalaa Ba’iyidoowwa, kibba lixaa Suummaaleetti dha. 

Marrasareettiin oduun kun akka himuuti  loltoota kanaa akka magaalaa keessatti agarsiisanii booda qawween ajjeefamani ni ibsa, qawwee dhukaasun ajjechaa kanaa immoo kan raawwate diiviziinii jattamaa Waraana mootuumaa Suummaalee dha.

Kanaafu, Suuraa dogoggora fayyadamuu isaa irraa kan ka’en, HaqCheck poostiin kun soba akka ta’ee mirkanneesserra.

Gafa mudde 10, 2022, fuulli feesbuukii hordoftoota kuma jatammii afur ol qabu, akka lammiiwwan saba Amhaaraa ta’an Oromiyaa, wallaggaa keessatti hidhamaa jiran jedhun Suuraa fayyadamamme qode ture. Lammiiwwan saban Amhaaraa ta’an sababa Waraana Bilisuummaa Oromoo, kan mootuumaan itoophiya shanee jedhe yammuu irraa off itti-saniif hidhamaanii jiru jedha.

Poostii kun dirree soshal miidiyaa irrattii akka tamsa’e fi yaada namoota hedduu akka hawwatee hubachuun danda’ammerra. Akkasuumas, poostii kun yeroo soddoma ol qodamerraa dirree feesbuukii irrattii.

Haa ta’u iyyuu malee, akka HaqCheck qoratteti suuraan raabsame kun soba ta’u isaa mirkanneesserra. Lammiiwwan saba Amhaaraa Humna adda Oromiyaattin hidhamaan jedhu kunis sirrii mittii. Kanaafu, poostii kun soba dha.

Akka gabaasa miidiyaaleetti, waraanii mootuumaa Itoophiyaa fi Waraana bilisuummaa Oromoo, kan mootuumaan feederaalaa itoophiya shanee jedhe waamu jidduutti Adeemsifama jira. Waraanii Oromiyaa keessatti ta’a jiru kun kutaalee Oromiyaa garagaraatii babal’ataa jira.

Lammiiwwan nagaa Waraana Adeemsifama jiru kanaan hedduu miidhamaa jirachuun ibsamte jira. Namoonnii dhibbaan lakkawaman ajjeefamani jiru. Akkasuumas, miidhaan guddaan irraa gaheeraa.

Ajjechaa uummata nagaa kanaaf kan mootuumaan itoophiya Shanee jedhe waamu akka itti gafaatamuu hima. Gama biraan immoo waraanii Bilisuummaa Oromoo akka mootuumaan itoophiya lammiiwwan nagaa ajjeessetti himataa.

Akka miidiyaa biyyaa keessa Addis Istaandarid gabaasetti, gareen faanoo jedhamuu lammiiwwan nagaa ajjeessu isaanii gafa sadaasa 25 fi 29, bakka kiramuu, wallaggaa baha ta’u isaa hubachiiserra.

Wal-itti bu’insa yeroo dhiyoo wallaggaatti uumametti namoonnii kuma soddoma ol ta’anii bakkaa jireenya isaanii irraa buqa’anirruu, lammiiwwan Amhaaraa dabalatte.

Haala kanaan wal-qabattee kan dirree soshal miidiyaa-feesbuukii irrattii akka mootuumaan naannoo Oromiyaa lammiiwwan saban Amhaaraa ta’an Oromiyaa keessatti hidhaa jira jechuun poostii kan godhamee.

Haa ta’u iyyuu malee, akka HaqCheck qoratteti suuraan raabsame kun lammiiwwan saban Amhaaraa ta’an wallagaatti hidhamuu isaanii hin agarsiisu.

Suuraan kun jalqabaa kan maxxanfame gafa Ebla 24, 2020 miidiyaa BBC Afaan Oromoottin yoo ta’u, yeroo BBC afaan Oromoo maxxanse kanaatti akka humni adda Oromiyaa obbo Abdoo Abba Joobir, kan hojii barsiisumman godiina  jimmaatti hojjatudha.

Kanaafu, akka HaqCheck qoratteti suuraan raabsame kun soba dha.

Gafa mudde 21, 2022, fuulli feesbuukii hordoftoota kumma jaha ol qabu akka odaa baas tajajilaa geejjiba garee faanoo jedhamuuf godhetti gabaase ture. Geejjiba kenniinsaa isaan wal-qabattee immo akka kaampaaniin odaan baas dhugaa isaa uummatatti himuu fi dhifama gafaatu akkeka, akka geejjiba faanoof kennani himu qabu jedha. Yaada isaa kanaa yeroo qoodutti Suuraan gubbachuu baasii agarsiisu maxxanserra.

Haa ta’u iyyuu malee, HaqCheck akka qoratteti suuraan raabsame kun soba ta’u isaa mirkanneesserra. Odaa baas kunis tajaajilaa geejjiba faanoof kename jedhu hin agarsiisu. Kanaafu, Suuraan kun soba jechuun HaqCheck mirkanneesserra.

Akka gabaasaleen miidiyaa gabaasanitti, waraanii mootuumaa Itoophiyaa fi Waraana Bilisuummaa Oromoo, kan mootuumaan itoophiya shane jedhee waamu, jidduutti naannoo Oromiyaa keessatti Adeemsifama jira.

Waraana garee laman jidduutti ta’a jiruu kanaan namoonnii nagaa hedduu ajjeeffamu isaanii gabaafamerra. Namoonnii nagaa Oromiyaa, keessuma bakkaa waraanii gaggeeffama jiru kanaatti namoonnii nagaa hedduu rakkoo fi ajjechaa irraan gahaa jirru.

Mootuumaan federaalaa akka shaneen namoota nagaa ajjeessa jiru ni himataa, gamaa biraan ammoo Waraanii Bilisuummaa Oromoo akka mootuumaan itoophiya lammiiwwan nagaa ajjeessa jiru fi rakkoo hamma irraa geesisaa jirutti himataa.

Akka miidiyaa biyyaa keessa, gabaasa Addis Isatandardii namoonnii naannoo sanaa irraa odeeffadhe jedhe gabaasetti, gareen faanoo jedhamuu namoota nagaa ganda kiramuu, wallaggaa bahatti gafa sadaasa 25 fi 29 ajjeessu isaanii gabaasserra.

Haala kanaan wal-qabattee kan dirree feesbuukii irrattii akka odaa baasiini geejjiba faanoof akka kennee kan gabaafamee. Akka poostii isaa kanaatti gubbachuu odaa baas irraan gahe sababa faanoof geejjiba kennetti ibsa.

Odaa baas gartuu tajaajilaa geejjiba biyyaa keessatti socha’uu, kan namoota dhunfaan dhufatamee dha. Kaampaaniin odaa baas ijoo dhan kan tajaajilaa kennuu Oromiyaa keessatti yoo ta’u, kutaa biyyaa itoophiya gargaraa keessattis tajaajilaa kenna.

Akka HaqCheck qoratteti suuraan raabsame kun soba ta’u isaa mirkanneesserra. Suuraan gadhiifame kun tajaajilaa geejjiba kenniinsaa odaa baas garee faanoof  kennee jedhamuu hin agarsiisu.

Suuraan akka odaa baas tajaajilaa geejjiba kenniinsaa faanoo agarsiisuf fayyadamamme kun suuraa turree fi kan maxxanfame dha. Suuraan kun jalqabaa kan maxxanfame gafa Gurraandhala 18, 2022tti. 

Suuraan akka gubbachuu odaa baas agarsiisuf fayyadamamme kun gubbachuu baasii sababa rakkoo mootora irraa kan ka’een, imalaa isaa Finfinnee irraa ka’e gara Dasseetti otto deemu kan umammeedha.  Gubbachuu baasii kun kan ummame bakka dhumugaa, goddina addaa Oromiyaa naannoo Amaaraatti dha.

Kanaafu, HaqCheck akka qoratteti suuraan raabsame kun soba fi Suuraa doggoggora kan fayyadamamme ta’u isaa mirkanneesserra.

Gafa mudde 14, 2022, HaqCheck poostii feesbuukii akka qaamanii nageenya bartoota irrattii miidha geesisetti gabaafamee argee ture. Gabaasa isaa kanaa irrattii suuraan akka reebichi godhamme agarsiisa jedhuun maxxanfame qoratte ture.

Poostii kun dirree soshal miidiyaa irrattii baayyee qoodame fi hariiroo ijoo fayydamtoota soshal miidiyaa kana irra ture.

Akka HaqCheck qoratteti suuraan raabsame kun reebamu bartoota qaama nageenyaan jedhamuu hin agarsiisu. Kanaafu, HaqCheck Suuraa jedhame kun soba ta’u isaa mirkanneesserra.

Wal-itti bu’insa bartoota fi qaamoota nageenyaa jidduutti uummamuun gabaafamee ture. Akka odeeffanno gargaraa jedhanitti, Sababni wal-itti bu’insa kanaa immoo dirqamsiisu “bartoota akka alaaba Oromiyaa maneen barnoota magaalaa finfinnee keessatti faarfattan” jedhameera.

Akka maddeen Oduu biyyooleessaa Itoophiyaatti, kaantiba magaalaa finfinnee Adaanech Abeebe jetteeti qamoonii hookora magaalaa keessatti kakaasuuf hojjacha turan jechuun ibsitee ture.

Gafa mudde 8, 2022, koomishiinarii qaama nageenyaa magaalaa finfinnee gabaasetti yakkamtoota gara 97, bartoota fi barsiisotaa dabalatte tohannoon seeraa jaala jiru.

Akka poolisiin jedhetti, yakkamtoonii tohannoo jalaa olaan, bartoonii fi barsiisoonii yaalii jeequmsaa kasuuf yaalani turan. Akkasuumas, alabaa mootuumaa feederaalaa fi mootuumaa naannoo Oromiyaa lafaa irrattii gootatuun isanii ibsamerra.

Buulchiitu fi Hoggantuun magaalaa finfinnee dammee nageenyaa kan taate Liidiyaa Giirma, gafa mudde 12, 2022 akka qaamnii nageenyaa yakkamotoota 72 tohannoo seeraa jalaa olchee sababa jeequmsaa magaalaa keessatti kasuuf hojjetaniitti ibsitee turte.

HaqCheck Viidiyoo gafa mudde 12, 2022 maxxanfame irraa akka hubatteti qaamonni nageenyaa naannoo shiroo meedatti yeroo bartoota reebaniitti agarsiisa.

Akka gabaasaan odulee agarsiisan kanaatti, mootuumaan feederaalaa akka bartoonni dirqaman faaruu mootuumaa naannoo Oromiyaa hin sirbine fi alabaan akka mulachuu hin qabne ajajamaa dabarseerra.

Suuraan akka reebamu bartoota agarsiisuf fayyadamamme haala kanaan wal-qabattee kan inni yaada ijoo soshal miidiyaa irraa kan ture.

HaqCheck Suuraan gadhiifame kun soba fi dhugaa ta’u isaa mirkanneessuf yaaletti, Suuraan gadhiifame kun soba dha. Suuraan kun bara 2016 kan gadhiifame yoo ta’u, kan inni agarsiisu immoo reebicha bartoota irrattii qaama nageenyaan gahe, Oromiyaa keessatti ta’e agarsiisa. Suuraan kun dhabilee mirgaa faalma kan akka humaan rayyit waachii faa irrattii maxxanfame dha. Reebichii bartoota irrattii gahee kun fincila bartoota bara 2016 akka hin tamsannee gochuuuf.

Link

Akka qaamonni nageenyaa reebichaa gaggeessan magaalitti keessatti gabaafamee jira. Garuu Suuraan kun reebichaa bartoota magaalaa finfinnee keessatti jedhame hin agarsiisu.Kanaafu, HaqCheck Suuraan kun akka soba ta’ee mirkanneesserra.

Fuulli feesbuukii hordoftoota kumma dhibbaa lama ol qabu gafa mudde 11, 2022, akka morookoon alabaa Adda bilisaa baasa ogaadeen fi alabaa biyyaa isaanii qabatanii gammachuu isaanii ibsatanitti poostii godhe ture.

Yeroo barruun kun maxxanfametti, poostii kun namoota dhibbaa shanii ol fi yeroo kudha jaha qodammerra.

Haa ta’u iyyuu malee, akka HaqCheck poostii kan qoratte fi mirkanneessetti suuraan raabsame kun soba. Kanaafu, HaqCheck akka suuraan kun kan jijjiirame ta’u isaa mirkanneesserra.

Alabaan poostii irratti fayyadamamme kun alabaa Adda bilisaa baasa ogaadeen akka ta’u hubatamammerra. Adda Bilisaa Baasa Ogaadeen kan hundeeffame bara 1984tti. Kayyoon Adda bilisaa baasa ogaadeen hiree ofiin off murteefachuu uummata ogaadeen mirkanneessuf. Bara 1994 irra kaase mootumma Itoophiyaa irratti waraana gaggeessa ture.

Bara 2018 mootumman Itoophiyaa haroomsa gaggeessun mummicha ministera Abiyyi Ahimad gara aangootti fideera. Jijjiirama haaraa dhufee kanaan gaafii dargagoota deebisuuf Adeemsii jalqabame ture. Adeemsaa kanaan paartiileen siyaasaa biyyaa alaa turan gara biyyaatti galaanii fi qabsoo karaa nagaa akka gaggeessaniif waamicha mummicha haaraa gafa hagayya 12, 2018, dhiyeesen Adda bilisaa baasa ogaadeen waamichichaa fudhachuu gara biyyaatti galuufuu murtesse galee turem.

Addi bilisa baasa ogaadeen ergaa gara biyyaatti galee booda siyaasaa biyyaatti keessa daamaqinaan hirmaacha jira. Addaa Bilisaa Baasa Ogaadeen siyaasaa mootummaa naannoo Suummaalee irrattii hirmaacha jira.

Waancaan Fifa Addunyaa waakitii isaa eggee kan qoppheeffamuu dha. Waancaa Addunyaa kan irratti kaneen hirmaannaa godhaan miseensoota fifa dha. Waancaan Addunyaa kun bara 1930 irra jalqabee kan godhamma ture dha. Waancaan Addunyaa kun waggaa afur afur booda qopheeffama fi godhamma ture. Garuu bara 1942 fi 1946 gephii Addunyaa hin qopheeffamiine sababa waraanaa Addunyaa lammaffattiin.

Maarsaan digdamii lammaffaa Waancaan Addunyaa biyyaa kaatar irrattii qopheeffama jira. Wal dorgommiin kun kan jalqabame gafa sadaasa 20 fi kan xumuramu immo gafa mudde 18, 2022tti.

Gareen biyyooleessaa kubbaa Miilla morookoo gara marsaa itt annuutti darbuu isaa mirkanneesserra. Biyyaa arabaa jalqabaa marsaa itti annuu darbuun kan jalqaba ta’anirru. Gareen Kubbaa Miilla biyyooleessaa Moorokoo erga ispeeniin injifate booda alabaa fiilisixemme mirmirsse ture.

Hariiroo kanaan wal-qabatteetu kan gareen kubbaa Miilla morookoo alabaa adda bilisaa baasa ogaadeen mirmirssee jechuun kan gabaafamee.

Akka HaqCheck qoratteti, googiil riiversii imeejii fayyadame, suuraan oriijiinalii kun weebsayitti hedduu irratti maxxanfamerra. Akkasuumas, dirree soshal miidiyaa irrattii kan raabsame dha. Suuraan oriijiinalii akka agarsiisutti, taphatoonii garee biyyooleessaa morookoo alabaa fiilisixemme akka mirmirssanitti agarsiisa.

Link

HaqCheck akka Viidiyoo youtube irra argeetti gareen kubbaa Miilla morookoo alabaa fiilisixemme mirmirssu isaa hubaterra injifanno ispeenii irratti godhe booda gafa mudde 6, 2022.

Link,

Kanaafu, HaqCheck akka poostiin gadhiifame kun soba ta’ee fi kan jijjiirame ta’u isaa mirkanneesserra.

Gaafa mudde 5, 2022, fuulli feesbuukii hordoftoota hedduu qabu suuraa soba faayadammun akka waanti kun Itoophiyaatti ta’ee fi waanta fiilmii irraa akka hin tannetti, wal-itti bu’insa yeroo dhiyootti ta’etti gabaase.

Poostiin kun immoo dirree soshal miidiyaa irrattii akkaa tamsa’e fi fayyadamtoonni soshal miidiyaa akka yaada adda addaa kennani godherra.

Haa ta’u iyyuu, akka HaqCheck qoratteti suuraan namtichaan raabsame kun soba ta’unsaa mirkanna’erra. Suuraan gadhiifame kun kan turref qaama gubbachuu itoophiya keessatti ta’ee jedhamuu hin agarsiisu. Suuraan kun yeroo jalqabaaf tiwiiterrii irrattii waggaa sadetti duura, gafa onkoloolessa 6, 2014, kan gadhiifame ta’unsaa mirkanaaweera.

Yeroo dhiyoo asitti, Itoophiyaan jeequmsaa addan hin cinee keessa jirti. Wal-itti bu’insa dangaa, wal-itti bu’insa saba, buqa’iinsa namoota nagaa, fi ajjechaa jumulaa keesssa jirti.

Waraanii mootuumaa Itoophiyaaf fi Adda bilisaa baasa Uummata Tigraay jidduutti waggaa lamaaf ta’a tureera.

Yeroo dhiyoo asitti immoo kutaa biyyaa wallaggaa, Oromiyaatti wal-itti bu’insii hammaterra. Jeequmsi fi ajjechaan jumulaa wal-dhabdee yeroo dhiyoo kanaatti gabaafamerra.

Miidiyaa biyyaa keessa akka, gafa mudde 3, 2022 gabaasanitti,gareen faannoo jedhamuu wallaggaa baha, aanaa kiramuutti namoota nagaa hedduu gafa sadaasa 25 fi 29, 2022 ajjeessuu isaanii gabaafamerra.

Hariiroo kanaan wal-qabattee kan dirree feesbuukii irrattii suuraan qaama nama gubbatee kan raabsame.

Haa ta’u iyyuu malee, akka HaqCheck qoratteti suuraan qaama nama gubatte jedhun raabsame kun soba ta’unsaa mirkanaaweera.

Suuraan akkaa qaama nama gubatte Itoophiyaatti akka ta’e akkeku kun jalqabaa kan gadhiifame dirree soshal miidiyaa, tiwiiterrii irrattii, gafa onkoloolessa 6, 2014 dha. Yeroo suuraan kun gadhiifame kanaatti akka muurtiin gareen kennammu rakkoo ta’etti dha. Akkowuntiin tiwiiterrii kun hordoftoota kumma sodommaa ol qaba. Akkasuumas, akkowuntiin kun tatte biyya maalaawiitti akka ta’e gabaasa.

Kanaafu, HaqCheck suuraan akkaa qaama nama gubate Itoophiyaatti agarsiisuf fayyadamamme kun soba ta’u isaa, kan tatte biyyaa bira irraa fudhatame ta’u  isaa mirkanneesserra.

Fuulli feesbuukii hordoftoota kumma dhibba tokkoo ol qabu, gafa mudde 5, 2022 akkaa magaalaa Beegii-wallaggaatti Haleellaan qilleensarraa fudhatameetti poostii godhe ture. Dabalataanis, akkaa humnii addaa Oromiyaa miidhaan irra gahee ibsa.

Yeroo barruun kun katabamutii, poostiin isaa kun yeroo afurtamaa ol dirree soshal miidiyaa irrattii qodamerra.

Haa ta’u iyyuu, akkaa HaqCheck qoratteti suuraan raabsame kun haleellaa qilleensarra magaalaa Beegiitti mootuumaa Itoophiyaatti raawwatame jedhamuu hin agarsiisu. Kanaafu, poostii kun soba ta’unsaa mirkanne’arra.

Waraanii naannoo Oromiyaa keessatti ta’a jira, gartuu Waraana Bilisuummaa Oromoo, kan mootuumaan itoophiya “Shanee” jedhe waamu fi mootuumaa Itoophiyaa jidduutti.

Namoonnii nagaan Haleellaa qilleensarra mootuumaa Itoophiyaatti ta’een ajjeefamanirru.

Haleellaan diroonii mootuumaa Itoophiyaattin gafa sadaasa 9, 2022 magaalaa meendii irratti ta’en, namoota nagaa 20 ol ta’an ajjeefamanirru.

Yeroo dhiyootti wal-itti bu’iinsi wallaggaa Oromiyaatti, keessuma dangaa Oromiyaa fi Amhaaraa jiddutti ta’a jira. Poostii soshal miidiyaa irrattii poost ta’en, akkaa namoonnii baayyee ajjeefamanitti gabaafamaa jira.

Hariiroo kanaan wal qabatte, poostii feesbuukii irrattii akkaa Haleellaan qilleensarra mootummaa itoophiyattiin wallaggaatti ta’ee fi namoonnii nagaa ajjeefamanitti raabsame.

Haa ta’u iyyuu, Suuraan akkaa Haleellaa qilleensarra yeroo dhiyootti magaalaa beegiitti ta’ee agarsiisa jedhame raabsame soba ta’unsaa mirkanne’arra.

Suuraan akkaa Haleellaa qilleensarra magaalaa Beegiitti agarsiisuf hojii irra ole kan turee fi maxxansa webii sayittii irraa gafa sadaasa 2015 kan poostii ta’ee irraa kan fudhatamee ta’un isaa miirkana’erra.Kanaafu, akka HaqCheck qoratteti suuraan fayyadamamme soba dha.