Facebook

Twitter

Telegram

LinkedIn

Email

Caamsaa 26, 2022 ALA  fuula tiwiitaraa irratti suuraan barrefama, “Reeffa lammiilee nagaa Amaaraa Gojjam keessatti humnoota mootummaatiin ajjeefaman.” jedhu waliin maxxanfamee ture.

Barreeffamni kun  hanga maxxanfamutti maxxansi kun yeroo 40  ol qoodamee deebii 47 argateera.

Haa ta’u malee, HaqCheek suuraa kana qorachuun reeffa lammiilee nagaa Amaaraa Goojaam keessatti dhiheenya kana Mootummaan ajjeefaman akka hin agarsiifne mirkaneesse.

Naannoo Amaaraatti ji’oota muraasa darban keessa waldhabdeen milishaa Faanoo fi mootummaa federaalaa jiddutti ka’aa ture. Torban darbe humnoonni addaa naannichaa hoggantoota milishaa Faanoo to’annoo jala oolchuuf ykn hidhannoo hiikkachiisuuf yeroo yaalanitti waldhabdeen olka’ee walitti bu’iinsi hedduu akka uumame gabaafameera.

Tarkaanfiin ‘ethno-nationalist Amhara’ irratti, miseensota sochii biyyoolessaa teessoo qaban kan paartii Amaaraa (NAMA) dabalatee, gaazexeessitoota, fi namoota dhuunfaa naannoo Amaaraa guutuu irratti fudhatama jiru ‘Amhara ethno nationalist’ fi  Paartii Badhaadhina Amaaraa giddutti waldhabdee uumaa jira. Akka ilaalcha mootummaa federaalaatti milishoonni Faanoo caasaa ajaja mootummaa federaalaatiin alatti kan socho’an waan ta’eef nageenya Itoophiyaaf balaa ta’u danda’u jedhaniiru.

Abbotiin aango naannoo Amaaraa labsii “meeshaan waraanaa hundi hanga dhuma torbee kanaatti akka galmaa’u”  jedhani labsanii booda jeequmsi eegale ture. Akka mootummaan naannichaa jedhutti, taateewwan kontirobaandii, dhukaasa, murtii mana murtii gidduu seenuun yeroo dhiyoo asitti baay’inaan mul’achaa ture ilaalchisee, naannoo Amaaraaf “hojii seera kabachiisuu” barbaachisaadha jedheera.

Akka qaama hojii kanaatti namoonni 4500 ol to’annoo jala oolaniiru. Mootummaan naannichaa hojiin kun milishoota Faanoo irratti osoo hin taane “yakkamtoota” maqaa Faanootiin socho’an irratti akka ta’e irra deebi’ee mirkaneesse ture. Haa ta’u malee, namoota baay’ee naannichaa biratti, labsiin kuni fi gochi mootummaan akka tarkaanfii ‘Amhara Ethno-nationalist’ irratti fudhatameetti hubatameera.

Maxxansi kun haala kana fayyadamuun kan maxxanfame yoo ta’u, HaqCheek suuraan barreeffama kana keessatti fayyadame gabaasa bara 2015 websaayitii tokko  irratti mata duree “Duguuggaa Sabaa fi Duguuggaa Sanyii Itiyoophiyaa(Ethnic Based Massacre & Genocide Of Ethiopia) (2003 – 2018)” jedhuun maxxanfame irraa akka ta’e argateera.

Kanaafuu, HaqCheek suuraan barrefama kana deeggaruuf itti fayyadaman dulloomaa ta’uu isaa fi oduu maxxansichi gabaase waliin kan wal hin qabanne ta’uu isaa mirkaneessee, SOBA jedhee ramadeera.

Facebook

Twitter

Telegram

LinkedIn

Email

Akkaawuntiin Tiwitterii  hordoftoota 1100 ol qabu tokko Caamsaa 24, 2022 maxxansa “Tigraay keessatti jeequmsi siiviilii ka’ee jira, ummanni Tigraay ‘Abiyi Ahimad nu haa hoogganu’ jechaa jiru.”  jedhu qoodeeera. Suuraa irratti namoota hiriiranii mallattoo dhaadannoo adda addaa qabatanii barreeffama “Abiyi Ahimad nu haa hoogganu”, “Geetachoo Redaa yakkamaadha”, “TPLF hattuudha” jedhu qabatanii barreeffamoota biroo lama suuraawwan irratti barreessan waliin agarsiisu maxxansaniiru.

Yeroo barreeffamni kun maxxanfamutti barreeffamni kun deebii 80 ol kan qabu yoo ta’u yeroo 30 ol qoodameera.

Haata’u malee HaqCheek suuraa kana qoratee kan qindaa’e ta’u isaa mirkaneessera.

Waraanni Adda Bilisummaa Ummata Tigraay (TPLF) fi mootummaa federaalaa fi humnoota michuu isaa gidduutti yeroo dheeraaf adeemsifamaa ture furmaata hin arganne.

TPLF karaan dippilomaasii waraana kana xumuruuf yoo fashalaa’e furmaata waraanaa akka barbaaddu agarsiisuun ibsaa turteti.TPLF gargaarsi Tigraay akka hin seenne mootummaa federaalaa fi qaamota naannichaa himachaa kan turte yoo ta’u, gargaarsi tibbana ga’e fedhii sanaa gadi ta’uu komattee turte.

Caamsaa 20 TPLF ibsa gaazexeessitootaaf baaseen “Mootummaan Tigraay, garaagarummaa siyaasaa karaa nagaan furamuuf filannoo qajeeltoo qabu waliin walsimsiisuun, tarkaanfiiwwan amantaa ijaaran gama tokkoon illee fudhachuuf walii galeera. Haaluma kanaan waadaa hogganaa Obasanjoof galleen booji’amtoota waraanaa 4208 gadhiisuuf murteessineerra. Kanneen gadhiifaman keessaa 401 dubartootadha,” jedha ibsichi.

Gaafa Guraandhala 13, 2022, Raayyaa Ittisa Biyyaa Itiyoophiyaa kan ta’an Birhaanuu Juulaa gaaffiifi deebii taasisaniin, “Uummani Tigraay kanaa booda TPLF’f jecha du’uu hin qabu, lubbuun kumaatamaan badaa jira. Ummanni Tigraay TPLF’f didduu qaba.” jedhaniiru.

Suuraalee kana sirritti  ilaaluun HaqCheek suuraalee lamaan barreeffama Feesbuukii irraattii fuula DW Amaariffaa Onkoloolessa 2, 2018 ALA  maxxansaa “Barattoonni Yuunivarsiitii fi maatiin isaanii Mekeletti haala nagaa barattootaaf hiriira gaggeessan”. Jedhu irraa akka fudhatamee mirkaneessera. Maxxansicha irratti naannolee yaaddoon nageenyaa jirutti barnoota isaanii irratti hirmaachuuf sodaa akka qaban kan dubbatan yoo ta’u, mootummaan furmaata akka fidu waamicha dhiyeessaniiru.Mallattoolee hiriiraa irratti ‘jireenyi Tigiraay na yaaddessa’, ‘ijoollee keenya bakka tasgabbii hin qabnetti hin erginu’, ‘barattoonni wareegama kaffaluu hin qaban’, ‘ moottuuman naannoo fi moottuman federaalaa furmaata nuuf haakennu’ jedhamanii agarsiifamaniiru”

Suuraa tokko

Suuraa lama

Suuraan sadaffaan waxabajjii 27, 2018  ‘borkena.com’ irratti barruu oduu mata duree, “Asoosaa keessatti jeequmsi haaraan saba irratti hundaa’e yoo xiqqaate namoota saddeet du’aniiru” jedhuun argame.

Oduun kun akka ibsetti, gabaasa miidiyaalee hawaasaa wabeeffachuun “ dargaggoonni saba Bertaa, ofii isaanii akka warra naannotti fi nama kaan immoo  akka alagaatti ilaalan of gurmeessuun daldala saba Amaaraa fi Oromoo irratti haleellaa banuu isaanii ibseera. Akkasumas waan tattaaffii ofirraa ittisuuf godhamu fakkaatu keessatti sabni Amaaraa haleellaa sanaaf deebii kennuuf yaalan malee hawaasa saba Bertaa irraa miidhamtoonni jiraachuu fi dhiisuu isaanii ifa miti.”

 

Suuraa sadii

Suuraaleen jalqabaa lamaan Tigraay keessatti mormii agarsiisan illee suuraan sadaffaa himannaa kana deeggaruuf itti fayyadaman Soba ta’uun baramera. Kana malees suuraan lammafaa Tigraay irraa akka hin taane beekamaadha,Kanaaf HaqCheck suuraalee sakatta’ee kan qindaa’e ta’uu isaa hubateera jira.

Facebook

Twitter

Telegram

LinkedIn

Email

Fuulli Feesbuukii hordoftoota kuma 70 ol qabu tokko Caamsaa 14, 2022 ALA, barreeffama fi suuraa mata dureen isaa, “miseensonni raayyaa ittisa federaalaa hedduun Waraana Bilisummaa Oromoo (WBO)tti makamuu isaanii dhageenyeerra.” jedhu maxxansee ture.

Hanga barreeffamni kun maxxanfamutti maxxansichi deebii 200 ol kan argate yoo ta’u yeroo 20 ol qoodameera.

Haa ta’u malee, HaqCheek suuraa barrefama kana deeggaruuf itti fayyadaman qorachuun Soba ta’u isaa mirkaneessera.

Waraanni Bilisummaa Oromoo (WBO) mootummaa federaalaa Itoophiyaatiin ABO-Shane jedhamee waamamu, qaama waraanaa Adda Bilisummaa Oromoo (WBO) keessaa tokko kan ture yoo ta’u, boodarra Caamsaa 1, 2021ALA, of danda’ee irraa adda ba’eera.

Gaafa Ebla 9, 2022 ALA,  Kongireessiin Federaalawaa Oromoo ibsa baaseen, mootummaan Federaalaa waldhabdee hidhannoo ABO-Shanee waliin jiru karaa nagaa furuun garee hidhatee jiru gara iddoo siyaasaatti akka fidu gaafateera. Paartichis akkuma Tigraayitti godhe mootummaan harka nagaa ABO-Shaneetti diriirsuuf waamicha dhiyeessee ture.

Oromiyaa kessatti torban darban Gabaasoonni hedduun ajjeechaa fi miidhaan namoota nagayaa haleellaa qilleensarraan gahe jira jechun bahaa tureera.  Humnoonni mootummaa Lammiilee nagaa irratti xiyyeeffannoo gochuu isaa itti fufeera.

Dilbata 02 Ebla, Qindeessaan Ajaja Kibba ENDF kan ta’an Koloneel Girmaa Ayele, raayyaan ittisaa garee kana irratti tarkaanfii murteessaan fudhatameera jedhan. Akka Koloneel kun jedhanitti, sochii qindoominaan humnoota federaalaa fi naannootiin garee kana irratti gaggeeffame miseensonni OLA to’annoo jala ooluu fi meeshaa waraanaa fi rasaasa adda addaa akkasumas meeshaalee yaalaa boji’aniruu.

Miseensonni raayyaa ittisaa, poolisii federaalaa, fi waardiyyoota rippabilikaanotaa toora sabaatti qoodamanii OLAtti makamaa jiru jechuun barreeffamoonni adda addaa mul’achaa turaniiru.

 Eegdoota Rippabilikaanotaa gara OLAtti baqatan Link

Waraanni Itoophiyaa garee sabumaa irraa adda bahee jira. Link

Barreeffamni Feesbuukii, akkataa haala kana irratti fayyadamuun maxxansa isaa mirkaneessuuf maxxanseera.

HaqCheek suuraa barreeffama kana keessatti fayyadame ilaalee suuraan kun kanaan dura Onkoloolessa 31, 2021 ALA, fuula Feesbuukii hordoftoota kuma 140 ol qabu irratti akka oduu haaraattii, “Humni ittisaa Abiy Ahimad guutummaatti barbadaa’eera.Loltoonni Dasse irraa baraaraman meeshaa waraanaa isaanii Kemiseetti dabarsanii kennaa jiru, geejiba gara giddu galeessa Itiyoophiyaatti geessu argachuus danda’aniiru.” jedhu waliin maxxanfamee ture.

Even though there are several claims that government forces are defecting to OLA, the image used by the Facebook page to support the claim is wrong.

Odduun humnoonni mootummaa gara WBOtti deebi’aa jiru kan jedhaman hedduun jiraatus, suuraan fuula Feesbuukii odduu kana deeggaruuf itti fayyadame dogoggora.Kanaafuu, HaqCheek suura kana sakatta’ee Soba ta’uu isaa agarsiiseera.

Facebook

Twitter

Telegram

LinkedIn

Email

Fuuli Feesbuukii Caamsaa 15, 2022 ALA barreeffama walin suuraa shan maxxansee ture, Barreeffamni suuraa waliin maxxanfamees “suuraawwan kunneen jeettiiwwan C-130 Herkuules Itiyoophiyaan hidhattee jirtu agarsiisa” jedha.

Barreeffamni kun kan baay’ee fafaca’e yoo ta’u yeroo 44 ol kan qoodame fi deebii walakkaa kumaa ol argateera.

Haa ta’u malee HaqCheek suuraawwan kana qoratee barreefamni kun Gartokkoon Soba ta’uu isaa mirkaneesse.

Waraanni wayyaanee fi mootummaa federaalaa fi humnoota michuu isaa gidduutti yeroo dheeraaf adeemsifamaa ture furmaata hin arganne.

 Ji’oota muraasa dura araarri namoomaa mootummaa federaalaan labsamee, wayyaaneenis raggaasifamee ture. Kunis akka calaqqisa abdii fi karaa carraa marii nagaa fi waldhabdee hidhannoo karaa nagaa deebisanii dhaabuutti ilaalameera.

Dura taa’aa TPLF Dabreetsion Gabremikaa’el fi Ministirri Muummee Itiyoophiyaa Abiy waraanni erga labsamee booda kallattiin bilbilaan waliin haasa’uu isaaniis gabaasni hin mirkanoofne jira ture.

Akka Sagalee YouTube irratti gadhiifameen, hogganaan waraanaa olaanaa raayyaa waraanaa TPLF tokko kallattiin mariin akka jiru ibsuun, inniifi Taaddasaa Weredeen Moorisiyaatti hoogganaa ENDF kan ta’an Birhaanuu Juulaa waliin akka wal argan ibsaniiru.

Birhaanuu Juulaan gaafatamani, hoggantoota waraanaa olaanoo Wayyaanee waliin wal argine jechuun haalera.

TPLF karaan dippilomaasii waraana kana xumuruuf yoo fashalaa’e karaa waraanaa akka barbaaddu kan agarsiisu karaa biraatti akka gargaaramtu ibsaa turte. TPLF gargaarsi gara Tigraay akka hin seenne mootummaa federaalaa fi qaamota naannichaa  himachaa kan turte yoo ta’u, gargaarsi tibbana ga’e fedhii sanaa gadi ta’uu komattee jirti.

Torban tokko dura Ministirri Muummee Abiy Raayyaa Ittisa Biyyaa Itiyoophiyaa magaalaa Humeraatti argamu daawwataniiru.

Gama biraatiin Tigraay keessatti magaalota hedduu keessatti konfiraansiin ummataa gaggeeffameera. Dabretsion Gabremikaa’el, Fatlawaark Gabragziyaabiher, Geetaachaw Radda, fi Alam Gabrawaahd dabalatee hoggantoonni TPLF olaanoon waltajjiiwwan ummataa hoogganuun haasaa taasisanii turan.

Dabretsion Gabramikaa’el Caamsaa 10, 2022 ALA, magaalaa Maqalleetti walga’ii taasisaniin, karaan karaa nagaa waraana kana furuuf gargaaru duraanuu dhumee jiraachuu ibsuun, ummanni ‘waltajjii xumuraaf’ akka qophaa’u waamicha dhiyeessaniiru.

Gabaasni weerarallee dhiheenya kana kan mul’ate yoo ta’u, waraana guutuu ta’uun deebi’ee eegaluu mala jedhamee sodaan jira.

Dhiheenya kana mootummaan Itoophiyaa TPLF ‘shubbii waraanaa dha’aa jirti’ jechuun himachuun Gamtaan Awrooppaa akka ceepha’uu fi wayyaaneen waraana biraa gaggeessuu danda’u akka dhaabdu waamicha dhiyeessee ture.

Haaluma kanaan, jeettii Itiyoophiyaa C-130 Herkuules agarsiisan jedhu deeggaruuf barreeffamni Feesbuukii tokko suuraa shan qoodee ture.

Mootummaan Ameerikaa waxabajjii 6, 2018 ALA, Ityoophiyaaf xiyyaara C-130 Herkuules tokko biyyattiin hojii nagaa eegsisuuf akka itti gargaaremtuuf  kan kenne yoo ta’u, suuraan kun suuraawwan shanan maxxanfaman kana keessaa suuraan isaanii hammatameera.

Haa ta’u malee, suuraawwan shanan keessaa afur maxxansaalee durii biroo irraa kan fudhataman yoo ta’u, jeettiiwwan Itiyoophiyaa C-130 Herkuules hin agarsiisan.

Suuraa tokkoffaa

Suuraan kun viidiyoo bitootessa 1, 2014 chaanaalii YouTube irratti maxxanfame irraa kan fudhatame yoo ta’u, xiyyaara Airbus A400M agarsiisu.

Suuraa lamaffaa

Suuraan kun viidiyoo kilippii Ministeerri Ittisaa Ameerikaa Fulbaana 28, 2018 tiwiitara irratti gadhiise irraa kan fudhatame yoo ta’u, xiyyaara AC-130 Herkuules, maqaa masoo  ‘the Angel of Death’ jedhamuun moggaafame agarsiisu.

Suuraa sadaffaa

Suuraan kun viidiyoo Ministeerri Ittisaa Ameerikaa maxxanse irraa kan fudhatame yoo ta’u, hojjettoonni Ameerikaa xiyyaara C-130 Herkuules gaafa Waxabajjii 6, 2018 ALA, gara Itoophiyaatti geessite akkaamitti  itti fayyadamuu akka danda’an qondaaltota Itiyoophiyaa leenjisuu agarsiisa.

Suuraa afuuraffa

Suuraan kun viidiyoo gaafa Caamsaa 13, 2022 ALA, YouTube irratti maxxanfame irraa kan fudhatamedha.Viidiyoon mataan isaa chaanaalii kanarra jirus viidiyoo kana dura caamsa15, 2020 ALA, YouTube irratti maxxanfame kan xiyyaara Ameerikaa C-130 Herkuules agarsiisu irraa kan fudhatamedha.

Suuraa shanaffa

Akkuma suuraa isa afuraaffaa kunis viidiyoo Caamsaa 13, 2022 ALA, YouTube irratti maxxanfame irraa kan fudhatamedha.Viidiyoon chaanaalii kanarra jirus mataan isaa viidiyoo kana dura caamsaa 15, 2020 ALA, YouTube irratti maxxanfame kan biraa irraa kan fudhatame yoo ta’u, cimina xiyyaara Ameerikaa C-130 Herkuules ibsa.

Haala kanaan suuraawwan shanan barreeffama kana deeggaruuf maxxanfaman keessaa tokko qofti dhugaa akka ta’e hubatameera. Suuraaleen hafan afran soba waan turaniif xiyyaarota Itiyoophiyaa C-130 Herkuules hin agarsiisan.Kanaaf, HaqCheek barreeffamicha GARTOKKEEN SOBA jedhee ramadeera.

Facebook

Twitter

Telegram

LinkedIn

Email

Akkaawuntiin Feesbuukii aktiivistii beekamaa hordoftoota kuma 180 ol qabu tokkoo maxxansa” mootummaan Ertiraa akka gabaasetti TPLF halkan karaa Badmee fi Raamaa haleellaa bane, garuu loltoota isaanii kuma 13 ol dhabaniru.”  jedhu gaafa Caamsaa 08, 2022 ALA maxxanse ture. Barreeffamni kun akka oduu haaraatti kan qoodame yoo ta’u, liinkii gara madda oduu kanaatti geessu walitti qabsiifamee jira.

Hanga barreeffamni kun maxxanfamutti maxxansichi deebii 4,000 ol kan qabu yoo ta’u, yeroo 400 ol qoodameera.

Haa ta’u malee HaqCheek suuraa kana qoratee SOBA jedhee ramadeera.

Sadaasa 3, 2020 ALA  irraa eegalee Waldhabdeen hidhannoo Adda Bilisummaa Ummata Tigraay (TPLF) fi mootummaa Itoophiyaa gidduutti ture.

Mootummaan Ertiraas gama mootummaa federaalaa Itiyoophiyaatiin waldhabdee hidhannoo kana irratti  hirmaatee ture. Hawaasa idil addunyaatii irradeddeebiin loltuu isaa mootummaa naannoo Tigraay keessaa akka baafatu gaafatamaa tureera.

Akka oduu BBC Afaan Amaaraa Caamsaa 8 ALA  ibsutti, humnoonni Tigraay naannolee Eertiraa waliin daangessan irratti haleellaa meeshaa waraanaa cimaa banuun isaa ni yaadatama. Waraana yeroo gabaabaaf taasifamu ture.

Maxxansi kun haala kanaan kan qoodame, oduu TPLF karaa Badmee fi Raamaa waraana banuu gabaase deeggaruuf yaadameeti.

However, HaqCheck can realize through its inspection that the image is not of a recent incident and was taken from a publication made years ago. The image was taken in Mar 1999 from a website that used a picture in the article entitled “Remembering the Eritrea-Ethiopia Border War”. 

Haa ta’u malee, HaqCheck suuraan kun taatee dhiheenya kanaa akka hin taanee fi maxxansa waggoota dura hojjetame irraa kan fudhatame ta’uu isaa sakatta’iinsa isaatiin hubachuu danda’era. Suuraan kun kan fudhatame, sadaasa 1999 websaayiitii barruu mata duree “Yaadachuu Waraana Daangaa Eertiraa fi Itoophiyaa” jedhu keessatti suuraa fayyadame irraa kan fudhatamedha.

Waraanni Eertiraa fi Itoophiyaa Caamsaa 1998 irraa kaassee hanga waxabajjii 2000tti Itoophiyaa fi Eertiraa gidduutti raawwatamaa ture. Eertiraa fi Itiyoophiyaan waraana kanaaf qarshii miliyoona dhibbaan lakkaa’amu baasani turan, waldhabdee kanaan dura waggoota 30f walabummaa Eertiraa Itoophiyaa jalaa baafachuuf ture bara 1991 xumurame. Bu’aan waldhabdee kanaas biyyooni lamaanu lammiilee isaanii kuma kudhaniin lakkaa’aman ajjeefamanii fi madaa’anis baayyee rakkataniiru. 

Kanaafuu, HaqCheck suuraan maxxansa kana deeggaruuf itti fayyadaman oduu dhiheenya kana akka bakka bu’uu hin dandeenye fi kan duurii ta’uu isaa mirkaneesseera kanaf SOBA jedhee ramadeera.

Facebook

Twitter

Telegram

LinkedIn

Email

Fuulli Feesbuukii hordoftoota kuma 500 ol qabu tokko Caamsa 06, 2022 ALA, barreeffama suuraa sadii qabu maxxansuun “Waraanni Bilisummaa Oromiyaa (WBO) aanaa Dambii Dolloo humnaan dhuunfanne jedhe” jechuun gabaaseera. Suuraalee 3 maxxansa kana deeggaruuf maxxanfaman keessaa tokko barreeffama “Dembi Dolo University” jedhu suuraaratti barra’e qaba.

Hanga barreeffamni kun maxxanfamutti barreeffamni kun deebii 3000 ol kan qabu yoo ta’u yeroo 900 ol qoodameera.

Haa ta’u malee, HaqCheck suuraa kana qoratee Yuunivarsiitii Dambii Dolloo akka hin agarsiifne mirkaneesse.

Kanaaf HaqCheek barreeffamicha Soba jedheera.

Waraanni Bilisummaa Oromoo (WBO) baallee waraanaa Adda Bilisummaa Oromoo (WBO) keessaa tokko yoo ta’u, boodarra Caamsa 1, 2021 ALA gargar ba’e jedhama. Mootummaan Itoophiyaa, OLA “Shanee” jedhee itti mooggase,, paarlaamaadhaan akka shororkeessaatti moggaafamera . OLAn lammiilee nagaa sarbama mirga namoomaa fi gocha hammeenyaa irratti xiyyeeffata, keessumaa naannoo Oromiyaa, zoonii Wallagaa Bahaa keessatti akka ta’e himameera.

Ji’a Hagayyaa keessa OLAn Adda Bilisummaa Tigraay (TPLF) kan sadaasa 2020 ALA irraa eegalee mootummaa Itiyoophiyaa lolaa jiru waliin tumsuu isaa beeksiseera.

Ministirri Tajaajila Kominikeeshinii Mootummaa Lagassaa Tulluu Ebla 2 ALA,  akka jedhanitti, humnoonni nageenyaa federaalaa fi naannoo Oromiyaa ummata naannoo waliin ta’uun OLA irratti “bifa qindoomina qabuu fi hirmaachisa qabuun” tarkaanfii fudhachaa akka turan himaniiru.

Ministirri Komunikeeshinii, naannoo Yuunivarsitiin Dambii Doolloon itti argamu, Naqamte, Dambii dolloo, fi naannolee biroo Lixa Wallagaa keessatti OLA (Shanee) irratti haleellaa banaa jiraachuu ibsaniiru.

Waldhabdee kana ilaalchisee, barreeffamni Feesbuukii irratti ba’e suuraa irratti ”Dembi Dollo University” barreessuudhaan OLAn aanaa Dambii Dolloo dhuunfachuu isaa agarsiisuudhaan himannaa isaa deeggaruuf yaaleera.

Haqcheek suuraa kana erga ‘reverse image’ fayyadamuun qoratee booda suuraan kun jalqaba Mudde 21, 2017 ALA, Odduu BBC Afaan Amaaraa irratti “Yuniversiitii Wallagaatti barattoonni lama du’an” jedhu irratti maxxanfamuu isaa mirkaneesse.Kanaafuu, HaqCheck suuraa himannaa kana deeggaruuf itti fayyadame sakatta’ee SOBA ta’u isaa mirkaneesera.

Facebook

Twitter

Telegram

LinkedIn

Email

Toori interneetaa weebsaayitii bashannanaa ‘Urban Matter’ jedhamu Caamsaa 10, 2022 barruu mata duree, “Iddoowwan hawaasa irraa fagaatanii boqotan 10” jedhu maxxanseera. Akkasumas iddoowwan boqonnaan itti fudhatamu biyyootasaa walin fi essatti boqonnaa -fudhachu akka qabnu yaada kena.

Weebsaayitiin kun akka ibsutti Haroon Laangaanoo Haroo bareedaa Naannoo Gaambeelaatti Argamu yoo ta’u namoonni doolfiinii waliin dambali’anii fi  ji’a guutuu jalatti bidiruu yaabbachuu danda’u jedha.

Haa ta’u malee, HaqCheck ibsa Haroo Laangaanoo qoratee Soba jedhee madaaleera.

Mootummaan Naannoo Gaambeellaa qabeenya bishaaniitiin kan badhaatedha. Laggeen gurguddoon naannichatti yaa’an Baaroo, Akoboo, Allewero, fi Gillo dha. 

Laggeen kunis gudguddoo waan ta’anif uumani naanoo sanaa irratti hirkatani kaayyoo jallisii fi horsiisee bulaa itti fayadamu.

Haroon Baaroo-Akoboo Baaroo jedhama, bishaan isatti ya’uus Birbir, Geeba, Soor jedhamu, Alweeroo fi Giloottimoo kan yaa’umoo Geecheb, Biitun, Beeg fi Akooboottimo kan yaa’u Kaashu jedhama.

Barreeffamni Wiikiipiidiyaa yeroo dhumaaf Ebla  8, 2022 ALA  gulaalame tokko, Itoophiyaa keessatti Haroowwan ko’ordineetin isaani mirkanaa’e 26 akka jiran fi  Haroon Chelektu, Haroon Gargori, fi Haroon Laitali Haroowwan ko’oordineettiin isaani  hin mirkanoofnedha jedha.

Haroon Laangaanoo Haroo Bishaan Qulqulluu Naannoo Oromiyaa keessatti argamu yoo ta’u, magaalaa guddittii Addis Ababa irraa gara kibbaatti kiiloo meetira 200 fagaatee daangaa Zoonii Shewaa Bahaa fi Zoonii Arsii irratti argamudha. Haroo Abijattaa irraa gara bahaatti Riiftii Guddaa Itoopiyaa keessatti argama.

Akka FAO jedhutti Haroon Langaano gosoota qurxummii shan kanneen maqaan isaanii Baarbu tanaapalajas, klariyas garipinaas (African sharp tooth catfish), Garra dambecha, Laabiyoobaarbas intarmediyaas, Oriyokroomis niilootiks jedhaman of keessaa qaba.

Gosoota Qurxummii adda addaa Haroo Langanoo keessatti argaman

Baarbu tanaapalajas Link

klariyas garipinaas  Link

Garra dambecha Link 

Laabiyoobaarbas intarmediyaas Link 

Oriyokroomis niilootiks Link

Haroon Laangaanoo bineensota bosonaa adda addaa baayye qabudha. Bineensonni as jiraatan Dolfiniin ala gosoota qurxummii biyya keessaa lakkoofsa hin qabne kan jiraatan siʼa taʼu, bineensonni akka roobii,jaldeessa,weeni, ‘warthogs’, fi simbirroota adda addaa kan dabalatudha.

Link madda suuraa

Link madda suuraa  

Itiyoophiyaan bakkeewwan addaa addunyaa irratti daawwachuuf gorfaman keessaa tokko ta’us, fiixeewwan gaarreen kaabaa irraa kaasee hanga Danakil fi Haroowwan dinqisiisoo ta’anitti. Odeeffannoon dogoggoraa maxxanfame kun” haroon Langaano mana galaanaa ta’uu isaa fi Doolfiinin kan itti argamu akkasumas naannoo Gambellaakessati akka argamu hima. Kanaaf HaqCheck barruu dhiyaate deebisee sakatta’ee Soba ta’uu isaa mirkanesera

Barreeffamni Telegram tokko chaanaalii Telegram miseensota kuma afur ol qabu irratti maxxansa isaanii keessatti “humnoonni Adda Bilisummaa Ummata Tigraay (TPLF) naannoo daangaa Tigraay fi Amaaraatti haleellaa haaraa bane” jechuun ba’e.

Maxxansi kun kan mul’ate humnoota wayyaanee fi humnoota federaalaan durfaman gidduutti waraanni deebi’ee akka jalqabamu sodaatamu gidduutti.

Haa ta’u malee, HaqCheck suuraa kana qorachuun, loltoota gidduutti waraana haaraa akka hin agarsiifne mirkaneesse.

Waraanni TPLF fi mootummaa federaalaa fi humnoota michuu isaa gidduutti yeroo dheeraaf adeemsifamaa ture furmaata hin arganne.

Mootummaan federaalaan araarri namoomaa labsamee, ji’oota muraasa duras wayyaaneen raggaasifameera. Kunis akka calaqqisa abdii fi karaa carraa marii nagaa fi waldhabdee hidhannoo karaa nagaa deebisanii dhaabuutti ilaalameera.

Dura taa’aa TPLF Debretsion Gabremika’el fi Ministirri Muummee Itiyoophiyaa Abiy waraanni erga labsamee booda kallattiin bilbilaan waliin haasa’uu isaaniis gabaasni hin mirkanoofne gabaasee ture.

Akka Sagalee YouTube irratti gadhiifameen, hogganaan waraanaa olaanaa raayyaa waraanaa TPLF tokko kallattiin mariin akka jiru ibsuun, inniifi Taaddasaa Weredeen Moorisiyaatti hoogganaa ENDF kan ta’an Birhaanuu Juulaa waliin akka wal argan ibsaniiru.

Birhaanuu Juulaan gaafataman, hoggantoota waraanaa olaanoo Wayyaanee waliin wal argine jechuun haale

TPLF karaan dippilomaasii waraana kana xumuruuf yoo fashalaa’e karaa waraanaa akka barbaaddu kan agarsiisu karaa biraatti akka gargaaramtu ibsaa turte. TPLF gargaarsi Tigraay akka hin seenne mootummaa federaalaa fi qaamota naannichaa ugguraa jechuun himachaa kan turte yoo ta’u, gargaarsi tibbana ga’e fedhii sanaa gadi ta’uu komattee jirti.

Torban tokko dura Ministirri Muummee Abiy humnoota ENDF magaalaa Humeraa keessa jiran daawwachuun haala isaa ilaalaniiru.

Gama biraatiin Tigraay keessatti magaalota hedduu keessatti konfiraansiin ummataa gaggeeffameera. Debretsion Gebremikaa’ell, Fatlaweerk Gabregziyaabiher, Geetachaw Raddaa, fi Alam Gabrawaahd dabalatee hoggantoonni TPLF olaanoon waltajjiiwwan ummataa hoogganuun haasaa taasisaniiru.

Debretsion Gebremichael Caamsaa 10, 2022 magaalaa Mekelleetti walga’ii taasisaniin, karaan karaa nagaa waraana kana furuuf gargaaru duraanuu dhumee jiraachuu ibsuun, ummanni ‘waltajjii xumuraa’f akka qophaa’u waamicha dhiyeessaniiru.

Gabaasni weeraras mul’atee jira, waraana guutuun deebi’ee eegaluu mala jedhamee sodaan jira.

Duubbee kanaan daangaa naannoo Amaaraa fi Tigraay gidduutti weerarri raawwatameera jechuun barreeffamni Telegram tokko bahe. Barreeffamni kun himannaa kana mirkaneessuuf jecha suuraa fayyadameera.

Haa ta’u malee, HaqCheck suuraan kun kan durii akka ta’ee fi himannaa kana akka hin mirkaneessine mirkaneessee jira.Suuraan kun waggoota kurnan lama dura yeroo waraana daangaa Itoophiyaa fi Eertiraa kan kaafame yoo ta’u, bara 2019 maxxanfame. Barreeffama waa’ee jijjiirama hariiroo Itoophiyaa fi Eertiraa waraana daangaa irraa kaasee hanga walitti dhiyeenya tibbanaatti barreeffame keessatti fayyadameera.

Viidiyoo YouTube ji’a waxabajii 2021 ALA  gadhiifame irrattis suuraan walfakkaataan humni Wayyaanee ‘humna diinaa’ rukute jechuun sobaan fayyadamee ture.

Kanaafuu, HaqCheck suuraa sirrii hin taane fayyadamuu isaatiin maxxansa kanaa SOBA jedhee madaaleera.